Kafatası, beyni çevreleyen ve oldukça sağlam kemiklerden oluşan güçlü bir yapıdır. Sekiz kemiğin birleşmesiyle oluşur. Bu kemikler doğumda birbirlerinden ayrı olup birbiri üzerinde kayabilirler. 3 yaş civarında tüm kemikler birbirleriyle birleşirler ve sütür adını verdiğimiz girintili çıkıntılı bir yapıyı oluştururlar. Bu birleşmelerdeki bozukluklar yani erken kapanmalar kafatası şekil bozukluklarını oluştururlar. Genellikle genetik temelleri bulunur.

Ayrıca, anne karnında ve/veya doğum sonrası erken dönemde maruz kalınan mekanik etkenlere bağlı olarak ortaya çıkan durumlardır. Kafatası şekil bozuklukları; plagiosefali, skafosefali ve brakisefali türlerine sahip olan, doğum öncesi ve doğum sonrası gelişmekte olan bebeklerde değişik sebeplerden dolayı gözlemlenen yamukluk, düzlük ya da asimetri olarak tanımlanabilmektedir.

Genellikle bebeklerde, kafatası kemiklerinin birbirinden ayrı ve yumuşak olması sebebiyle ortaya çıkan kafatası eğriliklerinde tanı ve fizik muayene oldukça önemli bir yere sahiptir. Bebeklerin kafatası eğriliklerinin geneli, deformasyona ya da diğer adıyla pozisyona bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Ancak bebeklerde kafatası eğriliklerinin genel olarak birincil sebebini, doğum öncesi başlayan başka sebepler oluşturmaktadır. Doğum öncesi başlayan sebepler, sonrasında oluşan deformasyonla birleştiği zaman kafatası eğrilikleri ortaya çıkmaktadır.

Kafatası Eğriliği Nedir?

Kafatası eğriliği, uzun süre ya da sürekli olarak maruz kalınan mekanik etkenlere ya da bazı durumlarda genetik birtakım faktörlere bağlı olarak meydana gelen kafatası şekil bozukluklarıdır.

Kafatası eğriliği, kafatası büyüme hızının yüksek olması, kemik yapısının yumuşak ve henüz gelişimini tamamlamamış olması açısından genellikle bebeklik döneminde gözlemlenen bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bebeklerde ortaya çıkan kafatası eğrilikleri genellikle, bebeğin kafatası kemiklerinin yumuşak ve şekil verilebilir olduğu dönemde, çoğunlukla pozisyona bağlı olarak ortaya çıkan şekil bozuklukları-deformitelerdir. Bu deformitelerin en sık karşılaşılan sebebi ise, bebeklerin yatış pozisyonundan kaynaklı oluşan kafatası eğrilikleridir.

Kafatası Eğriliklerinin Sebepleri Nelerdir?

Bebekler özellikle doğum sonrası ilk birkaç ay, kafalarını kendi başlarına hareket ettirememektedirler. Yatırıldıkları pozisyonda uzun süre kalan ve başlarını hareket ettiremeyen bebeklerde, bu durum mekanik etkenler oluşturarak kafatası şekil bozuklukları ve eğrilikleri ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Bu bakımdan özellikle bebeklerde oluşan kafatası eğriliklerinin nedenlerini şu şekilde sıralayabilmekteyiz;

• Bebeklerin yatış pozisyonları; sırt üstü düz veya bir tarafa yatık şekilde yatırılan bebeklerin kafatasında meydana gelen eğriliğin bir sonucu olarak, kafatasının arka kısmında düzleşme ya da yamuk şekilde düzleşme oluşabilmektedir. Bebeklerin yatırılış pozisyonları sonucu; düz kafa sendromu gibi kafatası eğriliklerine sebep olabilmektedir.

• Annede amnios sıvısının az olması; tıp literatüründe tembel lambdoid adı verilen durumun ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir.
• Uterus anormallikleri; bebeğin anne karnından itibaren kafatası şeklinde birtakım eğrilikler ortaya çıkmasına sebep olabilmekte ve bu durum çeşitli mekanik etkenlerle kendisini gözlemlenebilir nitelikte ortaya koyabilmektedir.
• İri bebek ya da çoklu gebelik; yine anne karnında bebeğin kafatası yapısında birtakım etkiler meydana gelmesine ve kafatası şekil bozuklukları ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir. Bu gibi durumlarda bebek ya da bebekler, anne karnında sıkışmakta ve bu sıkışma henüz doğmadan bebeğin kafatası yapısına olumsuz etkiler oluşturabilmektedir.
• Kafatası kemiklerinin bir ya da daha fazlasının birbiri ile erken kaynaşması; bebeklerde kafatası şekil bozukluklarının ya da kafatası eğriliklerinin büyük bir kısmının sebebini oluşturmaktadır. Henüz anne karnında kafatası kemiklerinin bir ya da daha fazlasının birbiriyle erken kaynaşması sonucu, bebek kafa şekil bozukluklarından birine sahip olarak dünyaya gelebilmektedir. Bu durum daha çok anne karnında ortaya çıkmaktadır, bazı durumlarda ise bebeğin sahip olduğu kromozomlardaki anormalliklerden dolayı meydana gelebilmektedir.
• Genetik faktörler; bebeğin kromozomal anormallikleri doğrultusunda ortaya çıkan kafatası eğriliklerine ve şekil bozukluklarına sebep olabilmektedir.
• Doğumsal nedenler; bebeğin doğumsal başka bir hastalığa sahip olup olmadığının kesin olarak tespit edilmesi ve tanılanması, kafatasında bu doğumsal hastalıklara bağlı olarak gelişebilecek olan kafatası eğriliklerinin de tanısını kolaylaştırmaktadır.

Kafatası eğriliklerinin sebeplerinin kesin olarak tanısının yapılması, hızlı, erken ve dolayısıyla etkili müdahale gerçekleştirilmesi açısından oldukça önemli bir yere sahiptir.

Kafatası Eğriliklerinde Neler Yapılmalıdır?

Kafatası eğrilikleri nedenlerinin tanısı doğrultusunda gerekli müdahalelerin ertelenmeden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Bebeklerde kesin tanı, yapılan klinik muayenenin ardından genellikle bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme yöntemleriyle gerçekleştirilmektedir. Kafatası eğriliklerinin ya da şekil bozukluklarının niteliği ve derecesi doğrultusunda düzenli takipler gerçekleştirilebilmekte, gerekli olması durumunda cerrahi girişimler gerçekleştirilebilmektedir. Bir buçuk yaşına kadar kask ile tedavi mümkünken daha sonraları cerrahi tedavi gerekebilir.

Bebeklerde kafatası kemikleri arasında bağ dokusu ile bağlantılar bulunmakta ve kafatası kemiklerinin birbirine tam olarak kaynaması 2,5--3 yaşı bulmaktadır. Bu bakımdan bebeğin kafatası büyümesinin en hızlı olduğu ve kafatası kemiklerinin henüz şekillendirilebilir nitelikte yumuşak olduğu ilk bir yaş civarında, kafatası eğrilikleri problemlerine gerekli tanılar yapılmalı ve müdahaleler gerçekleştirilmelidir.